Deel 5

Gefocust op wat fout zit

Twee manieren om minder in beslag genomen te zijn door het negatieve

Wat is er allemaal niet in orde aan jezelf, aan je leven, je partner, je werk, je dag…?

Als ik even niets te doen heb, dan neigt mijn brein vaak naar het negatieve, naar wat er niet is. ’s Nachts bijvoorbeeld, of als ik wandel of fiets, of zomaar tijdens de afwas.

Dan begin ik automatisch problemen te overdenken, situaties te herkauwen, te analyseren, piekeren, ontleden, gefocust te zijn op wat had kunnen zijn, wat had moeten zijn…

Heb jij dat ook?

Dat zou best kunnen.

We zijn immers geprogrammeerd om te overleven, niet om gelukkig te zijn.

En om te overleven is het vooral belangrijk gefocust te zijn op bedreigingen. De dingen die goed gaan zijn in dat opzicht gewoon niet zo interessant.

In “De blik van de ander” schreef ik al over onze automatische neiging om bij de groep te willen horen. Dat is een overlevingsstrategie en het stuurt vaak onbewust ons gedrag aan.

Maar ook de probleemgerichte oriëntatie van ons brein is een kwestie van overleven. Alert zijn op gevaar en waar het fout zou kunnen lopen, dat hebben we als mens gemeen met alle diersoorten.

Voeg daar ons menselijk vermogen aan toe om na te denken, ons dingen voor te stellen, te analyseren en te reflecteren, en de innerlijke piekeraar is geboren.

Waar een dier enkel acuut kan reageren door te vechten, te vluchten of te bevriezen, kunnen wij als mens ook bedreigingen “bedenken”. We stellen ons dingen voor, herbeleven het verleden waar het fout liep en interpreteren het gedrag van de ander door onze eigen gekleurde bril.

Soms kan dat heel nuttig zijn. Maar onze probleemscanner kent hierin geen grenzen. Het blijft onszelf, de ander, de wereld om ons heen, het verleden, de toekomst… de hele tijd screenen op potentiële bedreigingen of tekortkomingen.

Allemaal goedbedoeld. Die overactieve probleemscanner doet dat om ons te beschermen.

Als ik me bewust word van het effect van al die probleemgerichte gedachten die mijn geest bevolken, dan kan me dat echt doen schrikken.

Het heeft een effect op mijn stemming, maar ook op mijn zelfvertrouwen en mijn zelfbeeld.

Het doet me twijfelen aan veel dingen in het leven.

Het maakt me angstiger en onzeker.

Het verandert ook soms mijn gedrag naar anderen. Ik word chagrijnig tegen de ene en onderdanig tegenover de ander.

Het zorgt er soms voor dat ik dingen uitstel, moeilijker tot actie kom.

Kortom, het ondermijnt me.

Welke effecten merk jij bij jezelf?

Er is niets mis met willen overleven, dus een gezonde portie vooruitziendheid en alertheid voor gevaar zal ik zeker niet afraden.

Maar het is vaak wat overdreven en het staat ons geluk blijkbaar in de weg.

En voor dat geluk, daar zullen we dus blijkbaar zelf voor moeten instaan. We zijn er niet automatisch op geprogrammeerd.

Het goede nieuws is dat we daarvoor alle benodigdheden in onze menselijke toolkit hebben zitten.

De basis

Als je merkt dat je aan het piekeren bent, een gesprek met je baas eindeloos aan het herkauwen in je hoofd of in “wat als…”-doemscenario’s terecht bent gekomen… weet dan dat er een oeroud mechanisme aan het werk is.

Je brein heeft een probleem gedetecteerd en probeert dat nu uit alle macht de wereld uit te helpen.

Zet een stapje achteruit en wees nieuwsgierig naar dit proces.

Stel jezelf eerlijk de vraag: Helpt dit mij verder?

Als je “ja” antwoordt op deze vraag, ga er dan vooral mee door!

Is het een “nee”, dan kan je eventueel kiezen voor één van mijn voorstellen hieronder.

Uit onderzoek is namelijk gebleken dat ons brein maar aan één proces tegelijk actieve aandacht kan besteden. Óf het is in de “probleemmodus” óf het is actief met een constructieve taak bezig.

Je kunt niet piekeren én actief gefocust zijn op iets anders tegelijk.

Dat gegeven brengt meteen wat mogelijkheden met zich mee voor het verwerven van vrijheid ten opzichte van die automatisch probleemgeoriënteerde focus van ons.

Mogelijkheid 1

Als je merkt dat je zinloos aan het malen bent, dan kan het enorm helpend zijn om jezelf een concrete taak te geven waar je je op moet focussen en waardoor je in een nieuwe, positieve flow komt.

Nu ik het zo opschrijf, besef ik dat ik al vaak die ervaring heb gehad. Ik kan in een negatieve en piekerende bui zijn, met alle gevoelens van dien, maar als ik mezelf dan toch aan het werk zet, dan raak ik in een mum van tijd in een totaal andere vibe.

Ik laat mezelf dan een blogartikel herwerken bijvoorbeeld, of een sessie met een cliënt voorbereiden, of misschien heb ik wel gewoon een afspraak in mijn agenda staan.

Twee vliegen in één klap: Ik ben uit de negatieve spiraal én ik heb iets constructiefs gedaan wat me voldoening geeft.

Nog een interessant weetje over ons brein is dat het plastisch is. We kunnen connecties tussen hersencellen versterken en andere doen verzwakken door de herhaalde actieve keuze waar we onze aandacht op richten.

Dat brengt me naar mogelijkheid 2.

Mogelijkheid 2

Count your blessings.

Er is altijd minstens evenveel goed aan je (en aan je leven, aan je naasten, aan de wereld) dan dat er fout is.

Ja hoor, zo is dat.

We zijn alleen veel vaker gefocust op het negatieve, waardoor het anders lijkt. Maar de feiten zijn dat er het grootste deel van de tijd minstens evenveel positief is als negatief.

Als ik in deze coronatijden mijn dagelijkse wandeling maak door het Liedemeers park, dan probeer ik erop te letten waar mijn gedachten spontaan naartoe gaan. Ik geef mezelf dan vaak de opdracht om actief stil te staan bij alles wat me deugd doet in het leven, waar ik dankbaar voor ben, wat meezit…

Ik laat mijn gedachten gaan langs alle fijne voorvallen van de laatste dagen, langs de mensen die me dierbaar zijn, langs het verschil wat ik heb kunnen maken.

En terwijl ik aan het wandelen ben, probeer ik bewust op te merken wat een glimlach op mijn gezicht oproept omdat het me deugd doet: een zacht briesje, de lentevogels die zingen, de kleurenpracht van de natuur, spelende kinderen…

Ook ’s avonds in je bed is een goed moment om de dag te overlopen en even alles te herbeleven wat jou deugd heeft gedaan.

Zo, weer een paar manieren om wat meer vrijheid te verwerven in de manier waarop je het leven bekijkt en dus ervaart.

Ik wens je toe dat je misschien hier en daar een stapje achteruit kunt zetten als je in een piekerstemming bent.

Dat je met een glimlach je oude overlevingsinstinct herkent.

En dat je kunt kiezen voor dat wat je écht verder brengt.

Vrijheid ligt om de hoek, er is alleen wat aandacht voor nodig.

Focus jij ook vaak op het negatieve?

Wil je hulp bij het vinden van vrijheid tegenover deze en misschien nog andere uitdagingen in jezelf?

Dan is dit misschien iets voor jou:

Diepgaand coachtraject

WORD KAPITEIN OP JE EIGEN SCHIP

Vraag gerust een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek.