Het is herfst. De bomen laten hun blaadjes los. De natuur houdt grote najaarsschoonmaak om in verstilling de winter in te gaan.

Tijdens een 6-daagse Vipassana-retraite heb ik deze week met 25 anderen hetzelfde gedaan. In stilte aanschouwden we de hele dag door de verschijnselen in lichaam en geest. Met een vriendelijke blik merkten we gedachten, lichamelijke sensaties, emoties, zintuiglijke ervaringen, én onze mentale reacties van gehechtheid of weerstand hieraan op. We zagen het allemaal komen, en keken ernaar. Het ging als het ging, niets hielden we vast.

Als je zo systematisch de ideeën, dromen, herinneringen,  pijntjes, grote en kleine emoties, verlangens en irritaties… die je normaal zo typisch bij jezelf vindt horen, loslaat, dan brokkelt het ego af. Vol wanhoop probeerde mijn geest zich aan allerlei denkbeelden vast te klampen, om toch maar iets te kunnen categoriseren of definiëren. Ik stond erbij en keek ernaar. Niet zonder vallen en opstaan weliswaar, observeerde ik ook het soort van existentiële angst die hierbij opkwam. Want wie ben ik dan nog? Ik denk, dus ik ben, toch?

Misschien klinkt het als een nachtmerrie. Soms voelde het ook wel zo, maar meestal ervaarde ik het als een ongelooflijke bevrijding. Wat overblijft als de lagen van het ego zich één voor één afleggen, is oneindige vrijheid. Als je je nergens meer mee identificeert, dan ben je ook niet meer gevangen in het zelfgebouwde labyrint van conditioneringen. Een glimp mogen opvangen van die eindeloze leegte, diep in de kern van jezelf, als je meer en meer blaadjes loslaat, is als kijken door een poort die op een kier staat, en waarachter zich een uitgestrekt rijk vol oneindige vrijheid en mogelijkheden ligt.

Oh ja, die deur slaat geregeld weer dicht. De weg ligt bezaaid met valkuilen en obstakels, want de geest is zeer inventief. Maar het vertrouwen dat je ontwikkelt telkens als je een klein stapje gezet hebt en telkens als je een glimp van de innerlijke rijkdom hebt opgevangen, doet je doorzetten. Stapje voor stapje. Blaadje per blaadje. Loslaten.